دامنه ،امکانات، محدودیت ها و ملاحظات اخلاقی پژوهش

مقدمه

یکی از نکات مهم در تدوین طرح های پژوهشی توجه به دامنه پژوهش ، بیان امکانات و محدودیت های پژوهش و بالاخره ، ملاحظات اخلاقی است. موارد فوق موضوع بحث این فصل است. بی توجهی به این محورها باعث کاهش اعتبار و وجهه علمی طرح پژوهشی می شود.یافته های پژوهش زمان دارای ارزش است که بر اساس یک شیوه علمی و در سایه رعایت اصول اخلاقی به دست آمده باشد و گرنه انسان تبدیل به ابزار آزمایش شده و حیات او مورد تهدید قرار می گیرد.

دامنه پژوهش

از ابتدا باید بدانید که در چه گستره ای پژوهش خواهید نمود و این امر را به روشنی در پیشنهاد پژوهش خود مطرح سازید تا دیگران به درستی متوجه شدم که قلمرو پژوهش شما تا کجاست.

دامنه هر پژوهش به میزان گستردگی و سطحی بستگی دارد که پژوهشگر در آن به بررسی و گردآوری داده ها می پردازد. هرچه گستره پژوهش افزایش یابد بر جامعیت نتایج آن افزوده می شود. برای نگارش دامنه پژوهش ، لازم است که سه بعد مهم را به طور صریح و روشن به شرح زیر مشخص سازید:

1)از نظر بعد زمانی: این پژوهش چه زمان یا دوره را مورد مطالعه قرار می دهد و کدام زمان یا دوره را شامل نمی‌شود.

2)از نظر بعد مکانی: چه بخشی یا منطقه‌ای از نظر جغرافیایی در این پژوهش مورد مطالعه قرار می‌گیرد و کدام بخش یا مناطق را در بر نمی گیرد.

3)از نظر زمینه علمی: چه ابعاد یا بخش‌هایی در مطالعه شما لحاظ می شود و چه ابعادی بخشهایی در پژوهش شما جایگاهی ندارد به عبارت دیگر تمرکز پژوهش شما بیشتر به کدام زمینه های علمی خواهد بود.

ملاحظات اخلاقی در پژوهش

اخلاق در پژوهش روزبه‌روز بیشتر مطرح می‌شود و بسته به شرایط خاص هر کشور و موازین حقوقی حاکم بر آن ، ملاحظات اخلاقی در پژوهش به وسیله پژوهشگران رعایت می شود.البته به موازات گسترش طرح‌های پژوهشی ، ایجاد دوره کارشناسی ارشد و دکترا به ویژه تدوین مقالات علمی و اهمیت آن در تغییر وضعیت و ارتقای  اعتبار پژوهشی ، میزان تخلف و رسوایی ناشی از آن نیز فزونی می یابد.

حساسیت روزافزون نسبت به بعد اخلاقی در پژوهش طی سالهای اخیر به تدوین تعداد قابل ملاحظه ای مقررات اخلاقی و تأسیس کمیته های اخلاقی و واحدهای کنترل کننده طرح‌های پژوهشی در بسیاری از حوزه‌ها منجر شده است.این مقررات آیین نامه های اخلاقی به منظور تنظیم روابط پژوهشگران با افراد و زمینه‌هایی که قصد مطالعه آنها را دارند ، تدوین شده اند. به طورخلاصه ، اصول اخلاق  پژوهشی به طرح سوالی می‌پردازد که آیا پژوهشگران ازطریق احترام گذاشتند و توجه به نیازها ، علایق و منافع شرکت کنندگان در فرایند پژوهش از آسیب رساندن به آنان احتراز کرده اند یا خیر.

درباره پژوهش بیشتر بخوانید

مبانی طبقه بندی پژوهش(9)