ملاحظات اخلاقی در پژوهش
مواجه ساختن شرکت کنندگان در پژوهش با فشارهای فیزیکی و یا روانی
اصولا مواجه ساختن شرکت کننده و در پژوهش با تجاربی که برای آنان فشار مختلفی را بدون رضایت آگاهانه در پی داشته باشد و صدمات محدود یا جدی به آنها وارد سازد بسیار جای تحمل داشته و غیرقابل قبول است. هدف پژوهشگر باید معطوف به این باشد که اهداف پژوهش را با تحمیل کمترین فشار بر شرکت کنندگان تأمین نماید.
تجاوز به حریم خصوصی شرکت کنندگان
طراحی و روش اجرای برخی از پژوهش ها به نوعی است که احتمال آن می‌تواند باعث تعدی به حریم خصوصی شرکت کنندگان در پژوهش شود. از این گروه می توان به مواردی از قبیل مشاهده مستقیم فرد ، تحت نظر قرار دادن غیرمستقیم سخت و سوال در مورد حریم خصوصی افراد اشاره نمود. حریم خصوصی افراد به دو دلیل می تواند نقض گردد: مشاهده رفتارهایی که از فرد که او تمایل دارد خصوصی بماند و مشاهده نظام مند رفتار فرد که او از آن بی اطلاع باشد.
امتناع از خدمات به شرکت کنندگان
این مشکل اخلاقی زمانی رخ می دهد که پژوهشگر از مزایای مداخله ای که انجام می دهد برای تمامی اعضا مطرح باشد ولی از ارائه آن به اعضای گروهشاهد امتناع می ورزد.
مقررات جاری در اخلاق پژوهشی
علاوه بر مقررات بین المللی در حوزه اخلاق پژوهش، در کشور ما نیز مقررات ملی تدوین شده است. از جمله می توان به آیین نامه اخلاق در پژوهش، مصوبه گروه پزشکی شورای پژوهش های علمی کشور در سال ۱۳۷۰ اشاره نمود. در این آیین‌نامه موضوعات مختلف مربوط به حوزه پژوهش از قبیل وظایف گروه های پژوهشی، مواردی که باید در تمام پژوهش ها رعایت شود ، مواردی که اختصاصاً در پژوهشهای انسانی مطرح است ،نحوه پژوهش در گروه های خاص و غیره با تکیه بر مقررات بین المللی مورد بحث قرار گرفته است.
در سال‌های اخیر نیز کدهای حفاظت آزمودنی انسان در پژوهش های علوم پزشکی به تصویب کمیته کشوری اخلاق در پژوهش علوم پزشکی رسیده و در سال ۱۳۸۳ نیز مجددا توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته است.
امکانات و محدودیت های پژوهش
اغلب دیده می‌شود که پژوهشگران در این قسمت از امکاناتی بحث می کنند که کاملا جنبه عمومی دارد و هرکسی از این امکان یا امکانات برخوردار است. بنابراین در این بخش منحصراً از امکاناتی نام ببرید که کاملا استثنایی بوده و منحصر از آن برخوردار هستید و دیگران به راحتی این امکانات را ندارند.
امکانات فرصت هایی است که نقش محوری در انجام پژوهش داشته و یا خواهند داشت. در نگارش طرح پژوهشی ببینید که شما از چه فرصت هایی برخوردار هستید به عنوان مثال اگر دانشجویی با اداره ای همکاری دارد، که داده های مورد نیاز پژوهش او در اداره موجود است ،دسترسی به اطلاعاتی که به سهولت برای سایرین میسر نیست تسلط به چند زبان خارجی که در مرور بر مطالعات کاربرد داشته باشد، امکان مسافرت به سایر کشورها و مشاهدات عملکرد بیمارستان های آنان در عمل یا برخورداری از یک نرم افزار اختصاصی که در فرآیند پژوهش موثر باشد از جمله امکاناتی است که می تواند در طرح پژوهشی مطرح شود.
