این منطق و نحوه استدلال بیشتر در پژوهش هایی  که با پارادایم های تفسیرگرایی اجرا شده و در صدد کشف چرایی ها هستند به عبارت دیگر در پژوهش های کیفی بیشتر به کار گرفته می شود.

3-10-رابطه استدلال قیاسی و استقرایی

گرچه در ظاهر این طور استنباط می‌شود که این دو شیوه استدلال در پژوهش در تضاد و تقابل یکدیگر قرار دارند

ولی در عمل این دو منطق مکمل هم بوده و انجام یکی موجب تسهیل و فراهم ساختن فرصت اجرا برای دیگری می شود .

به این ترتیب که تکرار تجربه و مشاهده های مختلف در شرایط یکسان موجب تولید ایده الگو فرضیه های جدیدی می شود

که می تواند در پژوهش های بعدی درستی آنها با استفاده از شیوه قیاسی مورد بررسی قرار گیرد.

از سوی دیگر می توان با بررسی درستی فرضیه ها و الگوهای موجود در شرایط و محیط های جدید به بسط و توسعه دامنه دانش و شبکه‌های علیتی پدیده ها با استفاده از منطق استقرایی کمک نمود.

11-انواع پژوهش از نظر جایگاه زمان

از نظر جایگاه زمان در پژوهش و اینکه آیا در مقطع زمان حال بر روی  پدیده ای که درپدیده ای که در گذشته رخ داده است پژوهش می شود یا پژوهش بر روی موضوعی که از زمان حال آغاز و در آینده نیز ادامه می‌یابد انجام می شود و یا اینکه در پژوهش بر مقطع و برش خاصی از زمان تاکید می‌شود می‌توان پژوهش‌ها را به چند گروه طبقه بندی نمود.

بر این مبنا پژوهش ها را از نظر زمانی می‌توان به گروه‌های پژوهشی :

مقطعی

و طولی آینده نگر و گذشته نگر

و سری زمانی تقسیم نمود.

1-11-پژوهش مقطعی

ویژگی مهم این نوع پژوهش این است که:

داده هامربوط به نمونه مورد پژوهش تنها بر یک نقطه از زمان  متمرکز بوده و در حقیقت شبیه تصویری از یک پدیده است.

این نوع پژوهش برای توصیف ویژگی ها نگرش ها عقاید اندیشه و رفتار افراد در یک جامعه در مقطع معینی از زمان به کار می‌رود.

به علاوه به منظور گردآوری داده ها درباره یک یا چند صفت د

ر یک مقطع خاص از زمان از طریق نمونه گیری از جامعه انجام می شود.

این گونه پژوهش به توصیف جامعه بر اساس یک یا چند متغیر می پردازد.

گاهی عبارت پژوهش مقطعی برای نوع خاصی از پژوهش استفاده می‌شود که :

انجام  آن مستلزم گردآوری داده ها از برش خاص از جامعه است.

به عبارت دیگر برش مورد نظر در تعریف اخیر مربوط به زمان نبوده و اشاره به جمعیت مورد بررسی دارد.

بسیاری از پژوهش هایی که در این گروه انجام می‌شوند در صدد :

آزمون فرضیه یا بررسی رابطه خاصی نیستند و به عنوان پژوهش های توصیفی نیز تلقی می شود.

در این پژوهش تمرکز اصلی مطالعه بر :

ارزیابی توزیع یک نوع بیماری خاص

میزان ناتوانی

سطح ایمنی افراد

وضعیت تغذیه

میزان آگاهی و غیره قرار می‌گیرد.

از رایج ترین پژوهش هایی که در این گروه صورت می‌گیرد می‌توان به مطالعات KAP اشاره نمود.

خاطرنشان می شود که امکان انجام این مطالعه به صورت تحلیلی نیز وجود دارد.

در این حالت موضوع بررسی و ارزیابی وجود یک رابطه تبدیل می‌شود

در این حالت این نوع مطالعه در گروه پژوهش های تحلیلی طبقه بندی می شود.